Mei/december 2005 – In het project DES BEEMSTERS heeft Hans Venhuizen onderzocht op welke wijze de kwaliteiten van de droogmakerij gerespecteerd en zo mogelijk versterkt kunnen worden binnen de toekomstige ruimtelijke ontwikkelingen. Met als doel het opstellen van een ontwikkelingsvisie. Onder de titel Des Beemsters is gezocht naar de eigen kwaliteiten van de Beemster waarop die ontwikkelingsvisie geënt kan worden.

Des Beemsters is opgezet vanuit de overtuiging dat cultuur niet iets losstaands is, maar deel uitmaakt van ruimte en planvorming. Als cultuur het uitgangspunt vormt voor de planvorming dan kan dat bijdragen aan het behoud en de ontwikkeling van kwaliteit, bijzonderheid en identiteit van een plek. In dit project betekende dat het vaststellen van de ruimtelijke afspraken die kunnen volgen uit de Beemsterse kwaliteiten.

Op zoek naar wat des Beemsters is, heeft het projectteam net als de mensen op de foto achterom gekeken. Om te ontdekken hoe deze polder is ontstaan, gegroeid en gebruikt om van daaruit lijnen te kunnen trekken naar het heden en de toekomst. Verleden heden en toekomst vormen gelijkwaardige onderdelen in deze studie. Het verleden kan huidige ontwikkelingen in een context plaatsen en – wanneer vertaald naar deze tijd – toekomstige ontwikkelingen een context bieden. Cultuurhistorie is zo bezien niet alleen een statisch gegeven uit het verleden, maar kan voortdurend ontstaan. Cultuurhistorie, landschap en actuele cultuur – met andere woorden het sociale en fysieke – zijn integraal onderdeel van deze studie. Het een is niet los te zien van het ander.

Deze integrale aanpak blijkt ook uit de samenstelling van het projectteam waarin architectuur- en stedenbouwhistorici Marinke Steenhuis en Paul Meurs de cultuurhistorie onderzochten, landschapsarchitect Patrick Mc Cabe de actuele ruimtelijke dynamiek in kaart bracht en de case studies uitvoerde, planoloog en voormalig hoofd ruimte van de gemeente Beuningen Piet Snellaars in gesprek ging met bewoners en bestuurders en het conceptmanagement van Bureau Venhuizen deze zaken aan elkaar verbond.

De moeilijkheid is vaak niet zozeer om vast te stellen wat nu de kwaliteiten zijn, maar hoe je daar mee om kunt gaan. Het spel The making of waaraan een groot aantal bewoners van de Beemster meespeelde is hierbij een belangrijk hulpmiddel geweest.

De aanbevelingen die volgen uit des Beemsters vormen samen een ontwikkelingsvisie op de Beemster. Die visie wordt beschreven aan de hand van het begrip ‘Beemster Bouwdoos’. De bouwdoos bevat elf thematische vakken: zoals infrastructuur, water woonvormen, monumenten, erven en festival 2012. Deze bouwdoos is meer dan alleen een kader waarmee toekomstige ontwikkelingen kunnen worden getoetst op hun mogelijke schadelijkheid voor kwaliteiten van de Beemster. De bouwdoos is een methode om vanuit de Beemsterse kwaliteiten richting en vorm te geven aan toekomstige ontwikkelingen. Met andere woorden: of iets des Beemsters is, wordt niet achteraf getoetst of vastgesteld, maar stuurt van het begin de ontwikkelingen aan. Om cultuur blijvend te verankeren in de ruimtelijke ordening is er ook een organisatiemodel ontwikkeld. waarin de diverse partijen van de Beemster en erbuiten een rol hebben.

Het project krijgt in 2006 een vervolg in de uitwerking van de Beemster Bouwdoos die gebruikt wordt voor het nieuwe bestemmingsplan landelijk gebied.

Bekijk hier de inleiding en analyse (pdf, 2,6 MB) en de samenvatting en case studies (pdf 1,8 MB)

Des Beemsters is uitgevoerd door Bureau Venhuizen in opdracht van gemeente Beemster, Milieufederatie en provincie Noord-Holland (mei – december 2005).

In samenwerking met Marinke Steenhuis en Paul Meurs, Steenhuis stedenbouw en landschap (Schiedam), Patrick Mc Cabe REDscape, landscape and urbanism (Amsterdam) en Piet Snellaars (oud hoofd dienst Ruimte, gemeente Beuningen, Gelderland)

Conceptmanagement: Bureau Venhuizen: Hans Venhuizen, Francien van Westrenen
Fotografie: Dieuwertje Komen